‘Voetbal is voor mij een mooi tegenwicht voor de maatschappelijke ellende. De maatschappij maakt verschillen, zie hoe ze steden inrichten: je hebt kamertjes, kleine flatjes, appartementjes, eensgezinswoningen, twee-onder-een-kappers, villa’s, tenslotte de villa aan een golfbaan, en ze staan soort bij soort. Ik vind dat zó mager. Het is een wereld van uiterlijkheden. Maar in het voetbal is dat anders. Daar speelt rijk met arm. En op de tribune weet je niet of een rijke man roept of een arme.’

Die kant gaan we op! 

Jan Schouten (1940-2023), voorzitter van FC Den Bosch 1995-1999

Voorzitter
Jos van de Wouw, bestuurslid van FC Den Bosch tussen 1990 en 1999, vertelt: ‘We moesten op zoek naar een nieuwe voorzitter. De naam Jan Schouten viel. Hij zat niet tussen de sponsors maar op de M-side, te midden van de supporters van de harde kern. Met zijn kleding viel hij daar ook niet uit de toon.’ In februari 1994 hebben bestuur en Jan een afspraak: Jos van de Wouw: ‘Daar stond hij, een indrukwekkende gestalte, een man waar je tegenop keek. In slobbertrui, in slordige broek, zeker niet representatief. Maar ik dacht: hier staat de nieuwe voorzitter.’

Kroeg
Maart 1995: ‘Gezellig hier hè, voorzitter?’ zegt Hans Kraay jr., wijzend op de sintelbaan, die een bres slaat tussen publiek en spelers. Jan Schouten laat zich niet uit het veld slaan door de ietwat badinerende vraag van Kraay jr. en antwoordt: ‘Weet je wat het is, Hans? Dit stadion is een kroeg. En deze kroeg moet weer vol.’ Kraay jr. lacht en vervolgt met gevoel voor sfeer: ‘Een sintelbaan tussen de bar en de gasten schiet niet echt op, hè. Wat moet er nou gebeuren om de tent weer aan de gang te krijgen?’
Schouten reageert: ‘Wat wij nodig hebben is een goeie kroegbaas. En weet je wie een goeie zou zijn? Jij!’ Kraay jr. kijkt verschrikt op: ‘Meent u dat nou? Maar ik werk fulltime voor televisie. Ik kan nog maar twee keer trainen.’ Jan Schouten weer: ‘Dat is geen probleem. Is er verder nog iets?’ Kraay jr.: ‘En de trainer dan? Zou u niet eerst even met hem overleggen?’ Met draaiende camera’s wordt de nieuw aangetrokken trainer Chris Dekker gebeld. Die ziet het wel zitten, de komst van een routinier als Kraay jr. tussen al het jonge grut.

Persoonlijke handreiking
Op 15 april 1995 speelt FC Den Bosch een thuiswedstrijd tegen SC Cambuur. Iedere supporter die zich voor de wedstrijd aanmeldt, krijgt een consumptiebon, uitgereikt door een bestuurslid. Iemand die na zoveel sportieve ellende zo trouw gebleven is, verdient een persoonlijke handreiking, aldus Jan. Eén ding moet de supporter wel beloven: hij moet de hele wedstrijd afkijken. Voor de wedstrijd houdt Jan Schouten een toespraak, midden op het veld. De supporters zijn verguld van zo’n benadering, wars van bobogedrag, door een man met een warrige haardos en gestoken in kleding die ook die van hen kon zijn.

Organisatie-ontwikkelaar
Jan wordt voorzitter en moet afbreken, openbreken, harde maatregelen treffen, mensen naar huis sturen en ‘lijken uit de kast halen’. Daarna mag hij opbouwen. Zijn toverwoord is ‘relatiemanagement’. ‘We kunnen veel voor elkaar betekenen. Je laat als Bosschenaar of Bosch bedrijf zo’n club toch niet in de grond zakken? Sponsoring van FC Den Bosch is ‘communitysponsoring’. En het moet toch ook mogelijk zijn dat spelers een aantal uren per week ingezet kunnen worden voor promotionele doeleinden?’

Gevleugelde uitspraak wordt: ‘Die kant gaan we op!’ Paul van der Kraan, directeur van FC Den Bosch, onder meer tussen 1994 en 2000: ‘Ik maakte samen met Jan een sportief plan. De drie aanstormende talenten: Anthony Lurling, Ruud van Nistelrooy en Theo Lucius kregen een belangrijke plek, daarnaast een goede trainer, enkele nieuwe spelers en twee of drie ‘oudjes’ met ervaring. Jan van Grinsven, ‘Sliert van de Vliert’, die verkaste naar MVV, moest terugkeren. Paul leert Jan van dichtbij kennen: ‘Jan is op en top democraat, als je het met hem eens bent.’ FC Den Bosch bereikt in het seizoen 1995-1996 de derde plaats in de Eerste divisie. Een spectaculaire stap in vergelijking met het voorafgaande sei­zoen. Hans Kraay jr. wordt de lieveling van het publiek en een verlengstuk van de coach in het veld. Hij is als een vader voor aan­stormend talenten zoals Anthony Lurling en Ruud van Nistelrooy, en de cheerleader die het publiek ‘opzweept’. Trainer Chris Dekker is als opbouwtrainer ook een gouden greep.

‘Doctor in de psychologie’
Jan schuwt de schijnwerpers niet. In een interview met Henri van der Steen zegt hij: ‘Ik heb de publiciteit altijd geschuwd in mijn vak als trainer en organisatie-ontwikkelaar. Bij FC Den Bosch niet. Dat kan ook niet. Een voetbalvoorzitter moet altijd zichtbaar zijn.’ Zaterdag 1 december 1995: FC Den Bosch wint met 3-0 van koploper AZ en is zo hard op weg de periodetitel binnen te slepen. Schouten laat zich kaalknippen en scheren, onder meer door Hans Kraay jr. Dat was nu eenmaal deel van een weddenschap. ‘Als we vandaag winnen, mag je me kaalscheren,’ had Jan zich laten ontvallen.

Schouten verwerft ook op andere manieren nationale bekendheid. De sportredacteuren van De Volkskrant, NRC Handelsblad, Voetbal International en het Brabants Dagblad volgen de ‘doctor in de psychologie’ met grote nieuwsgierigheid. Jan is een absolute non-conformist in het conservatieve wereldje van het voetbal. Hij valt op door zijn resultaten met FC Den Bosch en tijdens de sectievergaderingen Betaald Voetbal van de KNVB. Jan mengt zich in het debat over de toekomst van het betaald voetbal met grootheden als Michael van Praag (Ajax), Harrie van Raaij (PSV) en Jorien van de Herik (Feijenoord).

Halen en wegsturen
Jan voelt zich als een vis in het water in het betaald voetbal. Hij gaat mee met de mores die hem bevallen en overdrijft ze licht ironisch. Zo bedenkt hij codenamen voor spelers die gewild zijn. De een heet ‘konijn’, de ander ‘schaap’. Achterliggende gedachte: als een speler jouw doelwit is, moet je dat geheimhouden voor concurrerende clubs. Jan Schouten leert de wetten van het voetbal kennen: als je met je eigen bedrijf, Schouten & Nelissen hoofdsponsor wilt blijven, schept dat verplichtingen, zeker als het verhaal gaat dat Jan een nieuwe hoofdsponsor tegenhoudt. Jan wil het elftal met een spectaculaire zet sterker maken. Na zo’n vervelend bericht wil Jan Schouten weer eens flink van zich horen, maar dan met een sportieve klapper. FC Den Bosch kan een belangrijke en bepaald spectaculaire aankoop doen, de Hongaarse spits en ‘tovenaar van Tatybanya’: József Kiprich. József Kiprich reageert happig. Om tot een akkoord te komen voor de rest van het seizoen zijn wel enkele gesprekken nodig. Het blijft tobben met de voormalige ‘Tovenaar van Tatabanya’. Alles bij elkaar is Kiprich 637 minuten actief geweest in wedstrijden van FC Den Bosch, verdeeld over slechts twaalf wedstrijden, waarvan acht in de basis, met zes doelpunten. Jan Schouten haalt na Kiprich spelers terug die bij FC Den Bosch hun loopbaan begonnen maar daarna hogerop gingen. Fred van der Hoorn, geboren en getogen Bosschenaar, is er zo een.

In 1989 had Fred voor een lucratief contract in Schotland gekozen. Niet lang daarna volgt Arnold Scholten, de ‘Witte Socrates’, ook een echte Bossche voetballer die via BVV bij FC Den Bosch terecht kwam.

Jan stuurt ook wel eens mensen weg. Tijdens een training kort na het artikel in het Brabants Dagblad zegt Zwamborn tegen zijn spelers: ‘Ik heb een bommetje neergelegd. We hebben versterking nodig en ik heb dat in de pers naar buiten gebracht.’ De training begint. Zwamborn wordt naar boven geroepen. ‘Kun je even met het bestuur overleggen?’ ‘Ja hoor,’ zegt Zwamborn vol zelfvertrouwen. ‘Je ziet, het werkt,’ zegt hij tegen zijn spelers en gaat naar boven. Daar zit een voltallig bestuur en voor andere de bestuursleden beseffen wat er gebeurt, zegt Jan: ‘Jij bent met onmiddellijke ingang ontslagen!’ Paul van der Kraan: ‘We waren allemaal overrompeld. Maar het ontslag ging door. Jan wilde niet anders en dus gebeurde het.’

Weg Calimero
Op zondagavond 2 mei 1999 viert FC Den Bosch het kampioenschap. Vanaf het bordes van het stadhuis roept Fred van der Hoorn: ‘Wij zijn Bosschenaren. We breken niks af!’ Hans Kraay jr., spreekstalmeester tijdens het feest, voegt eraan toe: ‘Jongens, Den Bosch is veel te mooi om te slopen.’ Het grote feest verloopt zonder enige wanklank. Jan Schouten aanschouwt het met een meer dan tevreden blik. Tegen Voetbal International zegt hij. ‘Hier heerste lang een Calimero-gedachte: zij zijn groot en wij zijn klein. Mijn doelstelling was Calimero voor eens en voor altijd af te schieten.’ Sportredacteur Poul Annema schrijft in de Volkskrant: ‘In de Brabantse hoofdstad is vrijwel iedereen ervan overtuigd dat de terugkeer naar de Eredivisie het werk is van de flamboyante voorzitter. Of FC Den Bosch een aanwinst is voor de Eredivisie moet nog blijken, de voorzitter is dat vrijwel zeker.’

‘Familiebedrijf’
Op woensdag 1 december 1999 vindt er, voorafgaande aan de wedstrijd tegen Heerenveen, een bijeenkomst van de businessclub plaats in het Sportiom. FC Den Bosch wil de contributie verhogen naar 7.500 gulden, en bedrag gebaseerd op een benchmark onder alle clubs. Jan Schouten mag een betoog houden voor contributieverhoging tot 7.500 gulden. Jan Schouten verliest en treedt af als voorzitter.

Zijn band met FC Den Bosch blijft als sponsor, supporter en later aandeelhouder. FC Den Bosch is ook ‘familiezaak’ geworden. Als directeur van het internetbedrijf Lectric zorgt zoon Jan-Hein ervoor dat FC Den Bosch in 1997 in het betaald voetbal voorloper wordt op het internet. In november 2016 treedt Jan-Hein in het voetspoor van zijn vader: hij wordt voorzitter van de Raad van Commissarissen bij FC Den Bosch.

Foto’s: Henk van Esch