FC Den Bosch is op weg naar een nieuw doel: een competitieve hoofdmacht.  Vanuit een drang naar verbetering snijden voetbalbaas Yousuf Sajjad en teambaas Tomasz Kaczmarek het Bossche elftal naar hun maat. Als opbouwers en aangevers zoeken zij samen met hun staf zonder terughoudendheid naar de ware kracht van een voetballer. Want het beste uit de spelers, uit het elftal willen halen, is voor deze liefhebbers een erekwestie. In de luwte, waar inzet en noeste arbeid een imperatief is voor toekomstig succes, worden aangeboren en onontdekte talenten gecultiveerd. Alles wordt in het werk gesteld om spelers voorbij de middelmaat te laten floreren. De werkwijze kenmerkt zich door hartstocht en een voorwaartse blik. En soms met interventies in de gebiedende wijs. De ambities worden gevoed door een afkeer van gemakzucht. Dit technische duo ademt voetbal en lijkt te beschikken over een innerlijk kompas dat zelfs onder druk niet Noordeloos tolt. Gefascineerd door het proces van ontwikkeling en verliefd op de bal doen Sajjad en Kaczmarek alles om winst te boeken. Voor de spelers, voor het publiek én voor FC Den Bosch.

Wat was het eerste wat jullie deden toen jullie bij FC Den Bosch gingen samenwerking?  

YS: “Het begint altijd met een visie en voor ons begon het met het creëren van hoogwaardige ontwikkelingsprocessen. Vervolgens zijn we spelers gaan rekruteren op basis van die visie. Budgettair zijn er bij FC Den Bosch altijd uitdagingen. Die financiële beperkingen zijn een gegeven. Daarom denken we buiten de gebaande paden en vinden we oplossingen in plaats van excuses. We kijken naar welke mogelijkheden we wél hebben. Wat daarbij hielp was het opstellen van een persoonlijkheidsprofiel van het type voetballer dat bij onze visie en bij de club zou passen. Je wilt dat een speler een bepaald niveau heeft en tegelijkertijd dat hij als persoon in staat is om uit te voeren wat wij willen. Dat is ook de reden waarom 80 procent van de huidige spelersgroep eerst bij ons op stage is geweest.
Zo kom je te weten waar iemand staat qua ontwikkeling als voetballer en als mens. Vanuit individueel perspectief hebben we in het bijzonder gekeken naar intrinsieke motivatie. De drive om te willen groeien is essentieel bij het construeren van een competitieve omgeving.”

Waarom is dat persoonlijkheidsaspect zo belangrijk binnen het hele proces?

YS: “Wanneer je met een jonge ploeg werkt, is er altijd ruimte voor groei. Sommige spelers hebben geen voorspelbare lijn gevolgd voor hun ontwikkeling, maar we investeren in hun potentieel.” Dan gaat het erom dat je het mogelijke prestatieniveau in een perspectief van tijd en context plaatst. Vanuit het ontwikkelingsproces gedacht is het dan extreem belangrijk dat spelers een groei-mindset hebben en zichzelf ten koste van alles willen verbeteren. Wij willen spelers die hun potentieel maximaal kunnen en willen benutten. Dat zegt namelijk iets over hoe goed die speler in de toekomst zou kunnen zijn. Daarvoor, en voor het optimaal kunnen uitvoeren van onze speelwijze, is persoonlijkheid nodig. En daarom is het persoonlijk kennen van de speler, van de persoon achter de voetballer in ons project belangrijk. Natuurlijk beoordelen wij een speler in eerste instantie vanuit een voetbalperspectief en hoe coachbaar hij is. Neem een speler als Jaron. Hij heeft zichtbaar capaciteiten. Dat zagen wij ook voordat we hem naar
FC Den Bosch haalden. Toch wilden we hem eerst écht leren kennen. Samen gaan zitten en praten over onze werkwijze en verwachtingen. We vertelden: ‘Dit is zoals deze omgeving zal zijn’. We wilden zien hoe hij daarop zou reageren en ervoor zorgen dat hij volledig betrokken zou zijn bij het proces. Dit soort gesprekken helpen bij het nemen van beslissingen.”

Jullie zijn dé centrale figuren in de voetbalorganisatie wiens aanwezigheid veel domineert. Heeft deze selectie behoefte aan autoritair gezag?

TK: “Er zitten zoveel verschillende aspecten aan leiderschap en begeleiding. Wat nooit verandert is het collectieve aspect, omdat het altijd om het team gaat. En het team heeft regels en normen nodig als een manier om samen te kunnen functioneren. Iedereen zal dat moeten respecteren. Daarom ben ik duidelijk in wat ik van stafleden en spelers verwacht. Er is geen Spielraum voor discussie als het om regels gaat. Wanneer je een club succesvol op wilt bouwen is een competitief team altijd onderdeel van een competitieve organisatie met een duidelijke visie. Die visie moet voor een groot deel bestaan uit het op individueel niveau ontwikkelen van spelers. Voordat ik bij FC Den Bosch begon heb ik een paar wedstrijden live gezien. Ik was toen al oriënterend in gesprek met Yousuf. Eén van de eerste wedstrijden die ik zag was tegen TOP Oss, waar we met 3-0 verloren. Na de wedstrijd sprak ik met Yousuf en Tommie. Die laatste zei dat hij dacht dat het niet erger kon worden dan dit. En ik zei: ik weet dat niet zo zeker. Wanneer de prestatienormen en het fitnessniveau niet goed genoeg zijn, wordt het steeds slechter. En we weten allemaal wat volgde. Dat waren een paar zware avonden. Omdat het uitgangspunt een ondermaats presterend team was, concludeerden we dat we vanuit voetbaltechnisch oogpunt eigenlijk alles zouden moeten veranderen. Dat team was bovendien bijna volledig afhankelijk van één speler, Danny Verbeek. Als club in de Keuken Kampioen Divisie moet een groot deel van je succes bestaan ​​uit het ontwikkelen en transfereren van spelers. Dan kun je herinvesteren, een ​​ander team opbouwen en stappen maken. De stappen die we wilden en willen maken waren en zijn duidelijk: een veel interessanter, competitiever team creëren met strijdvaardige spelers die meer talent en meer persoonlijkheid hebben om zich te ontplooien. Afgelopen zomer was er nauwelijks concrete interesse van andere clubs voor onze spelers, terwijl een aantal voetballers qua profiel niet zo in onze plannen past. Transfermogelijkheden om geld te verdienen voor de club en veranderingen door te kunnen voeren, waren er niet.”

Jullie steken heel veel tijd in de één-op-één communicatie met spelers en met de groep. Wat willen jullie daarmee bereiken?

TK: “Wij willen spelers leren dat dit een echte baan is. Een baan waarbij je je moet voorbereiden, waarbij je moet begrijpen hoe wij willen voetballen, wat jouw taken zijn en welke details horen bij spelen op jouw positie. Daar heb je teammeetings voor nodig, maar ook bilaterale onderonsjes en één-op-één gesprekken. Het is niet binnenkomen, trainen en naar huis gaan. Het is echt werk. Wij hebben serieuze verwachtingen. Ons doel is om een ​​team te vormen dat succesvol is voor de lange termijn.” YS: “Bij duurzame resultaten horen doorlopende gesprekken. Wanneer je bezig bent iets te creëren, iets op te zetten, dan ben je niet direct waar je wilt zijn. En als je op een bepaald punt bent aangekomen, is het nog totaal iets anders om dat niveau vast te kunnen houden. Daar komen veel gesprekken bij kijken en daarbij hoort ook het vermogen om je aan te kunnen passen. Wij denken in scenario’s en zijn flexibel, zodat we ons kunnen aanpassen als een situatie daar om vraagt. Misschien moet je je aanpak een beetje veranderen. Daar gaan onze gesprekken en discussies over. Tussen ons als staf en ook tussen de spelers onderling. Wat hetzelfde blijft, zijn onze doelen, de manier waarop we willen werken en het niveau dat we voor iedereen willen bereiken.”

En een serie verloren wedstrijden verstoort dat proces niet?

TK: “Het is voor een team, voor een club, voor supporters altijd moeilijk om meerdere wedstrijden achter elkaar te verliezen. Tegelijkertijd is het ook een hele goede test voor een team en voor een organisatie. Op zo’n moment kun je laten zien waar je in gelooft en waar je voor staat. Sommigen gaan twijfelen en willen alles veranderen. De andere keuze die je hebt is rustig blijven, doorgaan op de ingeslagen weg en zeggen: oké, we moeten het beter doen. Bij het analyseren van onze prestaties tot nu toe hebben we steeds positieve aanknopingspunten gezien. Daar kijken we naar en borduren we op voort. We kijken ook heel goed naar de spelmomenten en aspecten die niet goed waren en die we moeten verbeteren. Daar blijven we aan werken. Excuses zoeken we niet. Anderen of omstandigheden de schuld geven is een zwaktebod. We moeten elke dag proberen onszelf te verbeteren vanuit het geloof in wat we doen. Dan win je de ene wedstrijd of de volgende, maar in de basis verandert niets. Je hebt drie punten meer, dat voelt goed. Het is alleen niet zo dat je dan ineens een veel beter team bent dan de week ervoor. Wij zijn met z’n allen wel een stukje gelukkiger. Voor de sfeer rond de club is winnen enorm belangrijk, maar wij zijn nog steeds dezelfde groep die nog veel werk te doen heeft en die op koers moet blijven. Een goed team zijn we pas wanneer we wedstrijden op rij kunnen winnen en als we langere tijd ongeslagen blijven. Voor mij is dat de definitie van een goed team.”

Geduld is in de opportunistische wereld van het voetbal een schone zaak.

YS: “Ons geduld komt voort uit de positieve punten die we uit elke training en wedstrijd halen. We hebben echt al goede momenten gehad, zelfs als je naar onze prestaties in het voorseizoen kijkt. Daarom worden we niet zenuwachtig als we vier wedstrijden op rij verliezen. Je moet naar het totale plaatje kijken: waar komen we vandaan en welke seizoen-voorbereiding was op basis daarvan mogelijk. Dagelijks zien wij nu vooruitgang. Daarom kunnen we vertrouwen op verdere verbetering. Maar progressie wordt op verschillende manieren beoordeeld. Wij beoordelen die op basis van wat we hebben gezien. Niet alleen in die eerste wedstrijden, maar ook ver daarvoor. De buitenwereld staat verder van het proces af en kijkt meer naar de korte termijn.” TK: “Ik werk elke dag met deze spelersgroep en zie hoe hard ze werken. De toewijding is er. Het is een groep die onze steun nodig heeft om vertrouwen op te bouwen en samen een succesvol team te worden. Er zijn echt wel dagen dat we heel kritisch zijn op ons werk, maar dit gebeurt in de meeting room en daar blijft het ook. Ik ben zelf onderdeel van het team. Daarom zal ik spelers nooit publiekelijk afvallen. Deze groep verdient het ook niet om publiekelijk te worden aangevallen, omdat het een groep is die groeiende is.”

Wat is de essentie van high performance coaching?

TK: “Ik zag onlangs een geweldig plaatje over coaching met daarop drie cirkels. De binnenste cirkel was de comfortzone. Daaromheen stond een cirkel die de stresszone, de ontwikkelingszone, werd genoemd. De derde cirkel was een dunne, rode lijn. Dit gebied werd de ‘terror-zone’ genoemd. Ontwikkeling vindt buiten de comfortzone plaats, dat is algemeen bekend. Hoe verder je uit je comfortzone gaat, hoe meer je kunt groeien. Maar er moet wel balans zijn. Je moet de momenten waarop een team in en buiten de comfortzone is doceren. Ik noem de comfortzone daarom liever stabiliteitszone. Iedere speler heeft stabiliteit nodig. Je kunt ook niet de hele tijd buiten je comfortzone zijn. Daarvoor moet je de juiste momenten gebruiken.” YS: “Jonge spelers moet je sowieso leren wat de comfortzone eigenlijk is. Hoe voelt dat? Het is niet zo dat ze nooit buiten hun comfortzone zijn geweest, maar vaak weten ze niet wat het verschil is en wat de effecten kunnen zijn als je erbuiten treedt. Spelers weten inmiddels dat dit is waar we concreet aan werken. En dat is een ander comfortzone dan ze gewend zijn uit eerdere periodes in hun carrière of opleiding. Ik vermoed dat dit voor spelers die al langer bij de club zijn, en ook voor het merendeel van de nieuwe spelers, staf en personeel, waarschijnlijk de moeilijkste opdracht is geweest en nog is: stap regelmatig uit jouw comfortzone. Dat had in mijn ogen voor een deel te maken met de dynamiek en modus operandi van vorig seizoen en zoals die heerste binnen een club die het gewend was te zeggen ‘wij zijn maar FC Den Bosch’. Mensen begrijpen nu beter waar we naartoe gaan en dat dit ook iets anders van ieder individu vereist en de reactie hierop van iedereen was geweldig.

Eén van de moeilijkste dingen in het voetbal is het managen van verwachtingen. Iedereen heeft een mening.

TK: “Het zou geweldig zijn als mensen proberen te begrijpen dat resultaten voor ons het allerbelangrijkste zijn. We doen er altijd alles aan om de volgende wedstrijd te winnen. Maar resultaat gaat verder dan alleen de uitslag van de wedstrijd. Winnen is de bekroning van goed voetbal. Als je dat uitgangspunt begrijpt, zijn er twee manieren om resultaat te behalen. De ene is om een ​​team bij elkaar te kopen, de andere is om een ​​team samen te stellen en op te bouwen. Dat is onze manier. Wij bouwen aan een team waar de supporters van kunnen genieten en dat betekent automatisch dat het winnen van de volgende wedstrijd het doel is. Die vastberadenheid om de volgende wedstrijd te winnen, is er. Alleen zullen we nooit vergeten dat het inspanning en tijd kost om een ​​team op te bouwen.” YS: “Verwachtingen hangen samen met doelen, ambities, wensen, verlangens en normen. Zodra onze verwachtingen niet overeenkomen met de feiten, ervaren wij de feiten als een probleem.In principe kan elke verwachting een voorbode zijn van een teleurstelling. Daarom praten we nog best veel over het startpunt van deze reis en dat was sportief gezien een diep dal. Het kortetermijngeheugen prevaleert, meningen zijn snel gevormd en worden niet altijd onderbouwd. Het is dus essentieel dat wij mentaal sterk blijven ten aanzien van wat realistische vooruitgang betekent. Dan helpt het om meer begrip en enthousiasme voor het proces te genereren als wij ​​context schetsen bij wat we zeggen en die context is soms nog voor een deel een gevolg van keuzes uit het verleden.”

In hoeverre doet de schoonheid van het spel er toe en in hoeverre is er ruimte voor intuïtieve spelers?

TK: “De manier om resultaat te bereiken is door prestaties op te bouwen. We willen een aanvallend, spannend team zijn dat met hoge intensiteit speelt en waarnaar supporters en voetballiefhebbers met plezier kijken. We zitten volop in fase 1 van de wederopbouw. Dan is de gemakkelijkste weg om de nadruk te leggen op verdedigen en op niet verliezen. Die keuze om ons alleen op resultaat te richten zou in deze fase misschien nog gerechtvaardigd zijn ook, maar dat is geen onderdeel van onze aanpak. Wij willen blijven werken aan goed voetbal. De beste teams ter wereld hebben de meest strakke voetbalstructuur en een ijzeren discipline die iedereen respecteert. Deze succesteams, zoals Manchester City, zijn zo opgebouwd dat spelers hun specifieke kwaliteiten kunnen etaleren. We zouden gek zijn als we hier iets zouden neerzetten dat de individualiteit van spelers zou inperken. Het is het allerbelangrijkste om op een manier te spelen die creatieve spelers de ruimte geeft om hun kwaliteit te tonen. Maar het moet nog steeds een team zijn dat niet afhankelijk is van één of twee spelers. YS: “Wij willen een topsportomgeving neerzetten waarin gedeelde verantwoordelijkheid de norm is. Dus conditioneren we de geesten van voetballers om als een eenheid te denken, terwijl we er tegelijkertijd voor willen zorgen dat iedere speler zijn eigen spel benadert met totale concentratie, intensiteit en vanuit zijn uniciteit. Een uitstekend voorbeeld van hoe het allemaal samen kan komen is de prestatie tegen FC Groningen van afgelopen vrijdag. In een uitwedstrijd zonder een paar sterkhouders winnen we ruim van een kampioenskandidaat, omdat de spelers die in het veld stonden hun verantwoordelijkheid begrijpen. We willen een omgeving creëren waarin we iedereen ertoe aanzetten om elke dag de beste versie van zichzelf te zijn. Dat is ons plan en daar houden we met gefundeerd vertrouwen aan vast.”